Ijtimoiy tarmoqlarda bugun jahon hamjamiyatini xavotirga solayotgan maymun chechagi kasalligi ayollarga ta'sir qilmasligi haqida xabarlar tarqalmoqda .
2022 yilda ham O‘zbekistonga maymun chechagi kasalligi tahdid solishi mumkinligi to‘g‘risida xabar tarqalgan edi.
O‘sha payti Sanitariya epidemiologik osoyishtalik va jamoat salomatligi xizmati boshlig‘i o‘rinbosari Nurmat Otabekov AOKA da bo‘lib o‘tgan matbuot anjumanida “chinchechak va maymun chechagi kabi yuqumli kasalliklar katta yoshdagi fuqarolarda aniqlanmaydi. Yosh bolalarda kasallikka chalinish ehtimoli bor”ligini aytib o‘tgan edi.
Bugungi kunda tarqalayotgan maymun chechagi «Clade 1b» shtammi ekanligi aniqlanib, Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti jahonda sog‘liqni saqlash bo‘yicha favqulodda holat deb e'lon qildi.
Yangi epidemiya Kongo Demokratik Respublikasida qayd etilgan. Keyin kasallik qo‘shni Burundi, Keniya, Ruanda va Ugandaga tarqaldi. JSST ma'lumotlariga ko'ra, yil boshidan buyon Afrikada 15 mingdan ortiq infektsiya holati qayd etilgan.
14 avgust kuni Afrika Kasalliklarni nazorat qilish va oldini olish markazlari (AfricaCDC) bosh direktori Jan Kaseya Afrikada maymun chechagining tarqalishi tufayli favqulodda holat e'lon qilinganini bildirdi. Uning so'zlariga ko'ra, 200 ming dozaga yaqin vaktsina zudlik bilan sotib olinadi va butun Afrika bo'ylab tarqatiladi. Shuningdek, keyingi ikki hafta davomida qit'aning xavfga qarshi choralari rejasi ishlab chiqiladi. Shu kuni Jahon sog'liqni saqlash tashkiloti (JSST) rahbari Tedros Adhanom Gebreyesus virusdan himoyalanish uchun xalqaro choralar ko'rish kerakligini aytdi.15 avgust kuni Rossiya Fanlar akademiyasining akademigi va Milliy epidemiologiya va mikrobiologiya ilmiy markazi direktori. N.F. Gamaleya Aleksandr Ginzburg "Izvestiya" nashriga Rossiyada maymunchechakka qarshi vaksina yaratish bo'yicha tadqiqot ishlari (Ar-ge) haqiqatda yakunlanganini aytdi. Olimning ma'lum qilishicha, himoya to'liq immunitet paydo bo'ladigan oqsillar topilgan va tavsiflangan. Ularning barchasi rad etildi, ularning kompozitsiyalari yaratildi va bu yondashuvning samaradorligi hayvonlarda ko'rsatildi. Keyingi bosqich - preklinik va klinik tadqiqotlar. Ularni amalga oshirish uchun bir yarim yil vaqt kerak bo'ladi, buning uchun moliyalashtirish imkoniyati mavjud, dedi u.
Ayni paytda virus Afrika qit'asidan tashqariga chiqib ketishga muvaffaq bo'ldi. 2024 yil 15 avgust kuni Shvetsiyada birinchi maymunchechak kasalligi qayd etildi. Ammo u boshqa Mpox Clade I shtammi bo‘lib chiqdi. Uch kundan keyin kasallik Filippinda qayd etildi.
O‘zbekistonda hali maymun chechagi qayd etilganicha yo‘q. O‘zbekistonda maymun chechagi infeksiyasiga qarshi zarur dori vositalari zaxirasi tashkil etildi. Bu haqda AOKAda o‘tkazilgan brifingda Sanepidqo‘mita boshqarma boshlig‘i Rustamjon Ikramov ma'lum qildi.
Respublikaga maymun chechagi kasalligi kirib kelgan taqdirda amalga oshiriladigan ishlar yuzasidan tayyorgarlik choralari ko‘rildi.
Quyidagilar amlaga oshirildi:
Yuqumli kasalliklar shifoxonasida shifo-o‘rinlari, zarur dori vositalari zaxirasi tashkil etildi;
kasallikka chalingan bemor bilan muloqotda bo‘lganlarni 21 kun mobaynida tibbiy kuzatuvini tashkil etish belgilandi;
kasallikni chetdan kirib kelishi va tarqalishini oldini olish borasida xalqaro aeroportlarda, temir yo‘l va avtomobil' yo‘llari orqali chegara kesishgan joylarda sanitariya nazorati punktlari mutaxassislarining xushyorligi oshirildi;
Maymun chechagi kasalligining etiologiyasi, klinikasi, epidemiologiyasi va profilaktikasi bo‘yicha uslubiy qo‘llanma asosida mutaxassislarning malakasi oshirildi;
Kasallikni laborator aniqlash uchun test-diagnostikum zaxirasi yaratilmoqda.
Shuningdek, O‘zbekiston aholisining aksariyat qismida maymun chechagiga qarshi jamoaviy immunitet mavjud, deya xabar berdi respublika Sanitariya-epidemiologiya qo‘mitasi (Sanepidqo‘mita).
Maymun chechagi – virusli infeksiya bo‘lib, organizmning umumiy zaharlanishi hamda terida o‘ziga xos toshmalar toshishi bilan kechadi.
Aytilishicha, maymun chechagi kasalligi respublikaga kirib kelishi ehtimoli juda kam. Negaki maymun chechagi kasalligi qayd qilinayotgan Yevropa mamlakatlarida bemorlar va muloqotda bo‘lganlarga nisbatan alohidalash choralari olib borilmoqda, epidemiyaga qarshi amalga oshirilayotgan chora-tadbirlar esa to‘liq samara bermoqda.
O‘zbekistonda maymun chechagiga qarshi dori vositalari zaxirasi tashkil etildi
“Mamlakatimizda istiqomat qilayotgan 1980 yildan avval tug‘ilgan katta yoshdagilar chechak (xalq tilida chin chechak) kasalligiga qarshi to‘liq emlangan. Aynan shu qatlamda jamoaviy immunitet mavjud, boisi chin chechakka qarshi emlashdan keyin hosil bo‘lgan immunitet maymun chechagiga qarshi ham ishlaydi va kasallikning keng tarqalish xavfini pasaytiradi”, — deyiladi xabarda.
Maymun chechagi bilan ayollar kasallanmasligi to‘g‘risidagi xabarlar esa asossiz. Mazkur xabar 2022 yilda tarqalgan. Unga ko‘ra, ayollar, shuningdek, transgender ayollar maymunchechak kasalligini o'rganishda juda kam ishtirok etgan.
2022-yilning may oyidan noyabrigacha butun dunyo bo‘ylab 78 mingdan ortiq maymunchechak virusini yuqtirish holatlari qayd etilgan. Ko'pgina hollarda - 96,2% dan 100% gacha - bir jinsdagi a'zolar bilan jinsiy aloqada bo'lgan erkaklarda tashxis qo'yilgan.
Bu yuqumli kasallik ayollarni chetlab o'tmaydi. London Qirolicha Meri universiteti (Buyuk Britaniya) xodimlari boshchiligidagi xalqaro klinisyenlar guruhi tomonidan olib borilgan yangi tadqiqot ularda maymunchechak qanday paydo bo'lishiga bag'ishlangan. Natijalar The Lancet nashrida chop etildi.
Hisobot mualliflari 15 ta davlatdan, asosan Yevropadan 136 ayol - 69 cisgender, 62 transgender va maymunchechak tashxisi tasdiqlangan besh ikkilik bo'lmagan odamlardan (11 maydan 4 oktyabrgacha) ma'lumot olishdi. O'rtacha yoshi 34 yosh (28 yoshdan 40 yoshgacha); 45% ispan, 40% oq, 21% qora va 3% osiyolik edi.
O'tgan oy davomida erkaklar bilan jinsiy aloqada bo'lgan 136 ayoldan 121 nafari (89%) homilador bo'lgan; Sis ayollari va ikkilik bo'lmagan odamlarning 59% ning doimiy erkak sherigi bor edi.
Xulosa qilib, aytadigan bo‘lsak, Maymun chechagi kasalligi yuqumli bo‘lganligi sababli, jinsidan qat'iy nazar har bir insonga yuqishi mumkin.
Factchesker xulosasi: yolg‘on
Comentarios