Ijtimoiy tarmoqlarda “Limburg shahri hokimiyati kabutarlarni tutish va yo‘q qilishga qaror qilgani haqida xabar tarqalmoqda. Hammasiga uylar, ko'chalar va yodgorliklarni qushlar ifloslantirib tashlayotgani sabab bo‘lmoqda». Nemislar hayvonlar va qushlarning huquqlarini birinchilardan bo'lib himoya qilganini hamma biladi.
Shu bois, Factchecker.uz sayti ma'lumotni tekshirishga qaror qildi, chunki u tarixiy faktlarga ziddir. 19-asr oxirida nemis hayvonlar huquqlari faollari asosan qoramollarni qiynamasdan so'yish va hayvonlarni tajribalarda foydalanmaslik kabi masalalar bilan birinchilardan bo‘lib shug'ullanishgan yedi. Xattoki yigirmanchi asrda ham vaziyat o'zgarmadi. 1933 yil 21 aprelda, hokimiyat tepasiga kelganidan so'ng, natsistlar chorva mollarini qiynamasdan so'yish to'g'risida qonunlar qabul qildilar. O'sha yilning avgust oyida Hermann Gering radio orqali "tajribalarda hayvonlarni qiynash va azoblash mumkin emasligi" ni e'lon qildi va "to‘rt oyoqli birodarlarimizni hanuzgacha jonsiz mulk deb biladiganlarni kontslagerlarga qamoqqa olish" bilan tahdid qildi.
G'arbiy Germaniyaning Gessen shtatida joylashgan Limburg an der Lahn shahrida kaptarlar va odamlar o'rtasidagi munosabatlar tubdan o'zgardi.
Shahar aholisi hozirgina 700 dan iborat kaptarlar populyatsiyasini yo'q qilish uchun ovoz berishdi. Yevropa maydonlariga oqib kelayotgan qushlar taxminan 10 000 yil avval kaptarlarni xonakilashtirishdan kelib chiqqan va shuning uchun ular odamlardan qo‘rqishmaydi.
Referendum 9-iyun kuni – mamlakatda Yevropa Ittifoqiga saylovlar o‘tkaziladigan kun – shahar kengashining 2023-yil noyabrida qushlarni o‘ldirish haqidagi qarori bahs-munozaralarga sabab bo‘lganidan keyin o‘tkazildi.
Yakshanba kungi ovoz berishda qatnashgan aholining 53 foizdan ortig‘i kaptarlarni yo‘q qilishni ma’qulladi, deya xabar beradi Der Spiegel. Qushlarni yo‘q qilish uchun jami 7530 nafar aholi ovoz berildi.
Kabutarlar qanday o'ldiriladi?
"Bugungi natija biz uchun kutilmagan holat bo‘ldi. Aholi o'z huquqidan foydalangan holda hayvonlarni evtanizatsiya qilish kerak degan qarorga kelishdi", dedi mer Marius Xan (SPD) nemis yangiliklar saytiga.
Bu usul o'tgan yili kengash tomonidan taklif qilingan va saylovchilar oldidagi savol faqat qarorni qo'llab-quvvatlash yoki qilmaslik edi.
Qushlarni tuzoqqa ilintirish, boshiga yog‘och tayoq bilan urish, keyin esa bo‘yinlarini uzishga kelishildi.
Reja e'lon qilingangach, hayvonlar huquqlari faollari dahshatga tushishdi. "Biz 21 asrda yashayapmiz va biz hayvonlarni bizni bezovta qilgani uchun o'ldirishimiz mumkin emas", dedi Limburgdagi kaptarlarni ko'paytirish loyihasi rahbari Tanya Myuller Britaniya televideniesiga bergan intervyusida.
Kabutarni yo'q qilish keyingi ikki yil ichida amalga oshiriladi.
Kabutarlarni o'ldirish ularning sonini kamaytirishning samarali usulimi?
Pigeon Action nomli guruh hozirda “Bazel modeli” deb nomlanuvchi muqobil yechimni taklif qildi Unga ko‘ra, Bazel aholisi hayvonlarni ovqatlantirmaslik haqida ogohlantirildi. Tuxumlarni osongina olib tashlash uchun kaptarxonalar ham o'rnatildi.
Natijada, Bazeldagi kaptarlar soni to'rt yil ichida 50% ga kamaydi.
Yevropa shaharlari kaptar muammosini yana qanday hal qilmoqda?
Bavariyaning Augsburg shahri ham xuddi shunday yo‘l tutdi. Mahalliy hayvonlarni muhofaza qilish tashkiloti raqamlarni nazorat ostida ushlab turish uchun bir nechta kaptarlarni kuzatdii.
Kaiserslautern, shuningdek, qushlar ko'chiriladigan yangi kaptar minoralarini o'rnatib, "Augsburg modeli" ni sinab ko'rmoqda. Lyudvigshafen, Mayns, Pirmasens va Tsvaybryukenda kaptar loftlari yoki boshqariladigan uyalar o'rnatishdi.
Buyuk Britaniyada, boshqa mamlakatlarda bo'lgani kabi, yirtqich qushlardan kaptarlarni ovlash uchun foydalanmoqda.
Kabutarlar boqishni taqiqlash qonuniymi?
Boshqa shaharlar ovqatlanishni taqiqlashga harakat qilishmoqda, ammo bu munozarali holatdir. 2021 yilda Berlindagi hayvonlarni himoya qilish bo'yicha hukumat xodimi advokat va veterinardan kaptarlarni boqish bo'yicha qonuniy fikr so'radi.
Ular shaharlar kaptarlarni boqishni taqiqlay olmaydi, hatto ularga g'amxo'rlik qilish majburiyati bor, degan xulosaga kelishdi, chunki kaptarlar ular yovvoyi hayvonlarning emas, qarovsiz uy hayvonlarining avlodlari.
"Oziq-ovqat tanqisligi bo'lsa ham, shahar kaptarlari ko'p miqdorda tuxum qo'yadi", deyiladi OAV xabarlarida. "Shuning uchun oziqlantirishni taqiqlash kaptarlarning qisqarishiga olib kelmaydi, balki ularning ochlikdan aziyat cheishiga olib kelishi mumkin. Bu esa hayvon huquqlarini paymol qilish va ularga nisbatan shafqatsizlikdir!"
Factchecker.uz hukmi: haqiqat